Mulberry cultivation : शेतकऱ्यांसाठी शेतीला जोडधंदा म्हणून रेशीम उद्योग एक चांगला पर्याय ठरत आहे. या उद्योगात विशेषतः तुतीची लागवड अत्यंत महत्त्वाची आहे, कारण रेशीम किड्यांसाठी तुतीचा पाला हे मुख्य अन्न आहे. तुतीची योग्य लागवड आणि व्यवस्थापन केल्यास रेशीम कोषांचे उत्पादन वाढते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यास मदत होते. या उद्योगाला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारकडून आर्थिक मदतही दिली जाते.Mulberry cultivation
तुती लागवड: यशाची गुरुकिल्ली
रेशीम उद्योगात यश मिळवण्यासाठी तुतीची योग्य लागवड करणे आवश्यक आहे. यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे:
- जमिनीची निवड: तुतीच्या लागवडीसाठी हलकी ते भारी आणि पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन निवडावी. जमिनीचा सामू (pH) ६.५ ते ७.२५ दरम्यान असल्यास सर्वोत्तम असते.
- सुधारित वाणांची निवड: अधिक उत्पादनासाठी शेतकऱ्यांनी V1, S 36, G2, S 54 यांसारख्या सुधारित वाणांची निवड करावी.
- लागवड पद्धत: जमिनीच्या प्रकारानुसार लागवडीची पद्धत ठरवावी. हलक्या जमिनीत खड्डा किंवा सरी पद्धतीने, तर भारी जमिनीत जोडओळ पद्धतीने लागवड करणे फायदेशीर ठरते. दोन ओळी आणि झाडांमधील अंतर जमिनीच्या प्रतीनुसार ९०x९० सेमी, ९०x६० सेमी किंवा ६०x६० सेमी ठेवावे.
- खत आणि पाणी व्यवस्थापन: तुतीच्या चांगल्या वाढीसाठी सेंद्रिय आणि रासायनिक खतांचा संतुलित वापर आवश्यक आहे. लागवडीच्या वेळी प्रति हेक्टर २० मेट्रिक टन कुजलेले शेणखत आणि ५ मेट्रिक टन गांडूळ खत द्यावे. दुसऱ्या वर्षापासून दर हेक्टरला ३५० किलो नत्र, १४० किलो स्फुरद आणि १४० किलो पालाश योग्य प्रमाणात द्यावे. पाण्याचा योग्य वापर करण्यासाठी ठिबक सिंचनाचा वापर केल्यास पाण्याची ३०% बचत होते.Mulberry cultivation
सरकारकडून आर्थिक मदत
रेशीम उद्योगाला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकार शेतकऱ्यांना अनुदान देत आहे. मिळालेल्या माहितीनुसार, रेशीम शेतकरी गटांतर्गत वर्षाला प्रति एकर ३ लाख ५५ हजार रुपये आणि पोखरा योजनेअंतर्गत वर्षाला प्रति एकर २ लाख २९ हजार रुपये अनुदान दिले जाते.
या आर्थिक मदतीमुळे शेतकरी आधुनिक तंत्रज्ञान आणि योग्य व्यवस्थापन वापरून रेशीम उद्योगातून चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. अधिक माहितीसाठी शेतकऱ्यांनी कृषी विभागाच्या संबंधित कार्यालयांशी संपर्क साधावा.Mulberry cultivation