Vanshaval : आजच्या काळात अनेक शासकीय कामांसाठी, विशेषतः जातीचा दाखला आणि जातीची पडताळणी करण्यासाठी वंशावळ (Family Tree) एक महत्त्वाचे दस्तऐवज बनले आहे. वंशावळ म्हणजे आपल्या कुटुंबातील पूर्वजांचा क्रमवार इतिहास. यात खापर पणजोबापासून सुरू होऊन सध्या अस्तित्वात असलेल्या पिढीपर्यंतच्या प्रत्येक व्यक्तीचे नाव उतरत्या क्रमाने लिहिलेले असते. पूर्वीच्या नोंदींमध्ये व्यक्तीच्या नावापुढे जात लिहिलेली असायची, ज्यामुळे आजच्या पिढीला आपले जातीचे प्रमाणपत्र काढण्यासाठी या वंशावळीचा आधार घ्यावा लागतो. वंशावळ ही अर्जदाराने स्वतः तयार करायची असते आणि ती स्वघोषित असल्याने त्यासाठी कोठेही अर्ज करण्याची गरज नसते.Vanshaval
वंशावळ कशी तयार करतात?
वंशावळ (Vanshaval) काढण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या कुटुंबातील सर्वात जुन्या ज्ञात व्यक्तीपासून सुरुवात करावी लागेल. तुम्ही खापर पणजोबा किंवा पणजोबा यांच्यापासून सुरुवात करू शकता. त्यानंतर, त्यांच्या मुलांची नावे, मग त्यांच्या मुलांची नावे, अशी पिढ्यानपिढी माहिती उतरत्या क्रमाने लिहावी लागते. ही माहिती ज्या व्यक्तीसाठी जातीचा दाखला काढायचा आहे, त्याच्या नावापर्यंत लिहिली जाते. ही माहिती संकलित करण्यासाठी काही सरकारी आणि खासगी स्त्रोतांचा वापर करता येतो:
- तहसील कार्यालय: येथील जुन्या हक्क नोंदवह्यांमध्ये (Records of Rights) कुटुंबाच्या इतिहासाची माहिती मिळू शकते.
- कोतवाल बुक: गावातील कोतवाल यांच्याकडे जन्म-मृत्यूच्या नोंदींचे जुने रजिस्टर असते, ज्यात पूर्वजांची माहिती उपलब्ध असते.
- जुन्या शैक्षणिक नोंदी: जर तुमच्या पूर्वजांनी शिक्षण घेतले असेल, तर त्यांच्या जुन्या शाळा किंवा महाविद्यालयांच्या नोंदींमध्ये जातीचा उल्लेख सापडण्याची शक्यता असतेVanshaval.
वंशावळ कशासाठी आवश्यक आहे?
आजच्या काळात जन्म नोंदणी करताना नावापुढे जात लिहिली जात नाही. मात्र, पूर्वीच्या सरकारी दस्तऐवजांमध्ये, जसे की शाळा किंवा सरकारी नोकरीच्या अर्जांमध्ये, नावापुढे जातीचा स्पष्ट उल्लेख असायचा. त्यामुळे, ज्या व्यक्तीला जातीचे प्रमाणपत्र किंवा जातीची पडताळणी करायची आहे, त्याला जुन्या नोंदींमधील ही माहिती सिद्ध करण्यासाठी वंशावळीचा आधार घ्यावा लागतो. ही वंशावळ अर्जदाराने स्वतःहून तयार करायची असून, ती कायदेशीररित्या स्वघोषित मानली जाते.
वंशावळ तयार करण्याची जबाबदारी पूर्णपणे अर्जदाराची असते, ज्यामुळे हे काम करताना योग्य आणि अचूक माहिती गोळा करणे महत्त्वाचे ठरते.Vanshaval