satbara itar hakk तुम्ही कधी ७-१२ उतारा पाहिला असेल, तर त्यातील ‘इतर हक्क’ या विभागात काही नावे नोंदवलेली दिसतील. ही नावे पाहून तुमच्या मनात प्रश्न आला असेल की या व्यक्तींचा जमिनीच्या मिळकतीत काही हिस्सा असतो का?
या प्रश्नाचे उत्तर, त्या नोंदीच्या प्रकारावर अवलंबून असते. चला, हे सविस्तर समजून घेऊया.
इतर हक्कात कोणत्या प्रकारच्या नोंदी असू शकतात?
१. सहमालक किंवा वारस म्हणून नोंद:
जर ‘इतर हक्क’मध्ये एखाद्या व्यक्तीचे नाव सहमालक किंवा वारस म्हणून नोंदलेले असेल, तर त्या व्यक्तीचा जमिनीच्या मिळकतीत नक्कीच हिस्सा असतो. विशेषतः वडिलोपार्जित जमिनींच्या बाबतीत, जोपर्यंत जमिनीची अधिकृत वाटणी होत नाही, तोपर्यंत सर्व वारसांची नावे इतर हक्कात दिसू शकतात. अशा परिस्थितीत, प्रत्येक वारसाचा जमिनीवर समान हक्क असतो.
२. गहाण किंवा कर्जदार म्हणून नोंद:
समजा, तुम्ही तुमच्या शेतीत काही सुधारणा करण्यासाठी किंवा इतर कारणांसाठी बँकेकडून कर्ज घेतले आहे आणि त्यासाठी जमीन गहाण ठेवली आहे. अशा वेळी, बँकेचे नाव ‘इतर हक्क’ विभागात नोंदवले जाते. या प्रकरणात, बँकेचा जमिनीच्या उत्पन्नात किंवा मालकीमध्ये कोणताही प्रत्यक्ष हिस्सा नसतो. बँकेला फक्त तुम्ही घेतलेल्या कर्जाची परतफेड होईपर्यंत त्या जमिनीवर आर्थिक हक्क असतो.
३. वाटणी पूर्व हक्कदार:
अनेकदा जमिनीची वाटणी होण्याआधी, सर्व वारसांची नावे इतर हक्कात नोंदवलेली असतात. जरी प्रत्यक्ष शेती कोणी करत असेल, तरी कागदोपत्री नोंद असलेल्या सर्व वारसांना जमिनीवर समान हक्क असतो, जोपर्यंत ते नोंदणीकृत वाटणीपत्राद्वारे वेगळी नोंद करत नाहीत.
satbara itar hakk
‘इतर हक्क’ या विभागात ज्या व्यक्तींची नावे आहेत, त्यांचा मिळकतीत हिस्सा आहे की नाही, हे ठरवण्यासाठी त्या नोंदीचा नेमका उद्देश तपासणे महत्त्वाचे आहे.
- जर ती नोंद वारसा हक्क, सहमालकत्व, किंवा वाटणी पूर्व हक्काशी संबंधित असेल, तर त्या व्यक्तीचा जमिनीच्या उत्पन्नात आणि मालकीत प्रत्यक्ष हिस्सा असतो.
- परंतु, जर ती नोंद केवळ कर्ज, गहाण किंवा आर्थिक व्यवहाराशी संबंधित असेल, तर त्या व्यक्तीला किंवा संस्थेला फक्त आर्थिक हक्क असतो आणि जमिनीच्या मिळकतीत प्रत्यक्ष हिस्सा नसतो.
त्यामुळे, पुढच्या वेळी तुम्ही ७-१२ उतारा पहाल, तेव्हा ‘इतर हक्क’ विभागात कोणती नोंद आहे, ते काळजीपूर्वक तपासा. हे तुम्हाला त्या जमिनीच्या हक्कांबद्दल अधिक स्पष्टता देईल.